داریوش_شایگان

ادیان با تمایل مفرط به قدسی کردن عالم٬ قداست خود را از میان برده اند. هنگامی که دین بخواهد در قلمرو عمومی وارد عمل شود٬ به اندازهٔ همان ایدئولوژی های لاییکی که قصد مبارزه با آنها را دارد عقیم و بی ثمر می شود. در مجموع می توان گفت که ادیان خود را درگیر مسائلی کرده اند که هم از لحاظ تاریخی و هم از لحاظ روانی٬ فراتر از حوزهٔ صلاحیت آنهاست. صحبت از ممنوعیت سقط جنین در جهانی که با خطر انفجار جمعیت روبروست؛ تلاش برای استقرار حکومت«راما» یا چهره های مقدسی نظیر او٬ همه و همه برخاسته از خیال پردازیِ کهن است. مهمتر آن که دین در این راه معنای قدسی خود را از دست می دهد و به امری عادی و بی شکوه بدل می شود. اگر معنویت و روحانیتی وجود داشته باشد٬ فقط و فقط از روح نشأت می گیرد٬ از آنچه رودلف اوتو «عرفان روح» می نامد. این عرفان را با قواعد فقهی کاری نیست٬ به زندگی خصوصی ما نظر ندارد و صرفاً در بستری شکوفا می شود که قدس و امر قدسی و سیاست از هم جدا باشند. زیرا انسان دیگر در عصر ساختارهای محکم امر قدسی نمی زید٬ او در عصرِ هستی شناسیِ در هم شکسته و ارتباط متقابلِ همهٔ پدیده های محسوس٬ معقول و معنوی زندگی می کند.

داریوش_شایگان
افسون زدگی جدید٬ هویت چهل تکه و تفکر سیار، ص۳۳-۳۴