کوچک زیباست:تحلیلی برآغاز تجزیه سوریه

                                   کوچک زیباست:تحلیلی برآغاز تجزیه سوریه

نویسنده :مسعودمرادپورگیلده پژوهشگرسیاسی 

با انتشار محتوای نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه که ۳۰ آذر در مسکو برگزار شد، می‎شد حدس که ایران و روسیه خود را برای سوریه بدون بشار اسد آماده کرده‌اند.

اصولاپرواضح وروشن است که وزیران خارجه و دفاع دو کشور مهم وهمسایه: ایران و روسیه روی قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت توافق  کردند می‌شد حدس زد که کاربشار اسد رئیس جمهورسوریه درسوریه  تمام است. آن هم پس از پنج سال جنگ وخرونریزی داخلی؛ در حالی که هزاران کشته و مجروح پشت دست سوریه مانده و میلیاردها دلار از زیرساخت‌های این کشور به طور مطلق از بین رفته و میلیون‌ها نفر از شهروندان سوری آواره شده‌اند.در قطعنامه مذکور تاکید شده طی مرحله‎ای انتقالی و از طریق برگزاری انتخاباتی با نظارت سازمان ملل، نظام سیاسی آینده سوری‌ها بدون بشار اسدرئیس جمهورفقیدووقت سوریه رقم خواهدخورد.

اصولا ارتش سوریه توان مبارزه با معارض‌ها وگروههای مختلف که تقریباچند ده گروه می رسند را ندارد و تنها راه برای سوری ها که می توان برایش متصوربود تقسیم قدرت است.دروضعیت کنونی علیرغم موفقیت های درحلب تنها راه ممکن درشرایط فعلی برای حل بحران جنگ وخونریزی مذاکره وتقسیم قدرت است که زمزه هاوسیگنال هایی ازطرف ایران وروسیه دراین زمینه توسط تصمیم گیرندگان سیاست خارجی آنها به گوش می رسد.

برای نمونه محمد ایرانی که پیش از این سفیر جمهوری اسلامی در بیروت بوده تاکید کرده: «اگرچه جنگ در حلب تمام شد، اما به این معنا نیست که طرف مقابل دوباره نقش خود را تثبیت نخواهد کرد.»این دیپلمات   گفته «با یک تحلیل جامع از وضعیت حلب و سوریه باید به پذیرش این ذهنیت برویم که سوریه راه حل نظامی ندارد. هیچ وقت خوش‌بین نبودم که نتیجه نهایی را می‌توان از آستانه درآورد.

او با طرح این سوال که «آیا می‌توانیم پیروزی حلب را برای رفع بحران سوریه بدانیم؟» پاسخ داده «حلب جزیی از بحران سوریه است، نه همه بحران، بنابراین باید حلب را به خوبی شناخت و بر اساس این شناخت از این منطقه توقع داشت. پس باید حضور مخالفین را در کل سوریه دید و توانایی های طرف مقابل را هم بررسی کرد«او در پایان تاکید کرده «۶ سال گذشته و شاید ۶ سال دیگر هم طول بکشد ولی چاره ای جز دنبال کردن موضوع سیاسی نداریم.»

نتیجه گیری :

درباره جنگ سوریه در تابستان سال ۱۳۹۴ «اندیشکده رند» در گزارشی نوشت: «وقتی که دیپلمات‌های ارشد آمریکا، روسیه، عربستان، ترکیه، ایران و اتحادیه اروپا برای گفتگو و باهدف طراحی راه‌حل سیاسی برای جنگ سوریه در وین دور هم جمع می‌شوند، نمی‌توان به یافتن راه‌حل برای این جنگ چهارساله عذاب‌آور خوش‌بین بود. اما ترسیم مسیری که به صلح برسد، ناممکن نیست».

این موسسه پیش‎بینی کرده بود که اولین گام برای رسیدن به هر توافق باید آتش‌بسی باشد که شامل تمام گروه‌ها بجز داعش را شامل شود. در این گزارش تاکید شده بود: «ایران و روسیه باید رسماً متعهد شوند که نیروهای اسد را موقتاً از جنگ بازدارند. آمریکا، ترکیه و عربستان نیز باید تعهد مشابهی درباره نیروهای خود بدهند. تمام طرف‌های داخلی و خارجی باید هرگونه پایگاه ارضی را از داعش بگیرند».

بنیاد رند گفته بود اولین گام برای رسیدن به هر توافق باید آتش‌بسی باشد که تمام گروه‌ها بجز داعش را شامل شوداما مهمترین بخش این گزارش که امروز رنگ حقیقت به خود گرفته، «تجزیه سوریه است».در این گزارش آمده بود، این آتش‌بس به جای خود، نمایندگان تمام جناح‌های سوری باید تحت حمایت سازمان ملل جمع شوند و درباره دولت آینده سوریه تدبیر کنند. با توجه به اختلافات میان طرفین، این فرایند ممکن است سال‌ها طول بکشد. در این فاصله، هر گروه باید بر منطقه تحت تصرف خود حکومت کند و در همین حال طرف‌های خارجی باید متعهد شوند که اجازه ندهند هیچ یک از طرف‌های داخلی به‌دنبال گسترش ناحیه تحت تصرف خود نباشد.

این یعنی سوریه به‌طور موقتی عملاً تجزیه خواهد شد. اسد یا جانشین او به حکومت بر منطقه فعلی تحت تصرف حکومت ادامه می‌دهد و از حمایت‌های ایران و روسیه برخوردار خواهد بود، اما به او اجازه نخواهند داد منطقه تحت تصرف خود را گسترش دهد. کُردها و شورشیان عرب سنی نیز از مرجعیت مشابه برخوردار خواهند شد و در مناطق خود تحت حمایت و نظارت گروه‌های خارجی قرار خواهند گرفت.

طبق طرحی که موسسه رند داده بود، قدرت‌های خارجی به دستور شورای امنیت سازمان ملل مجاز بودند برای نظارت و حفظ آتش‌بس اعمال قدرت کنند. سوریه، دست‌کم به ظاهر، موجودیت مستقل خود را حفظ خواهد کرد و طرف‌های خارجی نیروهای تحت حمایت خود را به یکپارچگی حول ساختار جدید و احتمالاً تشکیل دولت مرکزی تشویق خواهند کرد.در این میان مناطقی هم که تحت اشغال داعش هستند احتمالاً یا نصیب گروهی می‌شود که آن را باز پس بگیرد یا تحت کنترل نیروهای بین‌المللی قرارخواهد گرفت.حالا توافق بین طرفین درگیر در سوریه انجام شده و آنها آماده ادامه مذاکراتی هستند که پشت آن، دولت‌هایی قرار دارند که طبق پیش‌بینی‌ موسسه رند وقتی یک جا جمع می‌شوند، نمی‌توان به آنها خوش‌بین بود.